Green Adaptation
Εισήγηση του Αντώνη Πετρόπουλου, σύμβουλου Αειφορικής Φιλοξενίας – Editor, Ecoclub, στη Διαδικτυακή Εκδήλωση των Πρασίνων «Οικονομία και περιβάλλον στη μετά κορονοϊό εποχή» που έγινε στις 27 Μαίου 2020
Η κατάσταση στον Τουρισμό μπορεί να περιγραφεί ως εξής: έχει ήδη γίνει ο μεγάλος σεισμός, και περιμένουμε το τσουνάμι, όπου τσουνάμι είναι και οι τουρίστες που θα έρθουν και αυτοί που δε θα έρθουν.
Ο Τουρισμός, ο οποίος ΔΕΝ είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας, αλλά ένα συνονθύλευμα κλάδων, που όλοι μαζί συνεισφέρουν 20% του ΑΕΠ, είναι σημαντικότατος ως προς την έμμεση και άμεση απασχόληση 700,000 ανθρώπων ή 25% του συνόλου. Η λέξη απασχόληση ταιριάζει γιατί ενώ η δουλειά είναι πολλές φορές βαριά και ανθυγιεινή (αυτό ίσως είναι και το μόνο βαρύ αυτής της βιομηχανίας) οι περισσότεροι μισθοί στον τουρισμό και την φιλοξενία είναι επιπέδου ‘ευχάριστης’ “απασχόλησης”.
Επιπτώσεις: Είναι αδύνατο να προβλέψουμε αυτή τη στιγμή ποιες από τις επιπτώσεις της πανδημίας στον Τουρισμό θα είναι μακροχρόνιες και σε ποιους υποκλάδους (πχ συνεδριακός τουρισμός, κρουαζιέρα), πόσο θα διαρκέσει αλλά και την συνολική ζημιά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού υπολογίζει τις απώλειες διεθνώς σε 60 με 80%. Στην Ελλάδα, από τα 33 εκατομμύρια, το αισιόδοξο σενάριο είναι να δεχθούμε φέτος τα 11. Κύρια πιθανή απώλεια η Βρετανική αγορά, η οποία συνήθως αποτελεί το 10%, αλλά σε μέρη όπως οι Σποράδες και το Ιόνιο αποτελεί πάνω από το ήμισυ των επισκεπτών. Επίσης πιθανή απώλεια οι Ιταλοί, οι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης τουρίστες αλλά και η κρουαζιέρα αν και αυτό έχει και τα καλά του.
Το στοίχημα αυτή τη στιγμή είναι διπλό – από τη μία να μην ακυρωθούν η αντιστραφούν πλήρως οι, κυρίως μεμονωμένες, προσπάθειες για να γίνει το ελληνικό τουριστικό προϊόν πιο πράσινο και από την άλλη να αποτρέψουμε την καταστροφή των κοινών του τουρισμού και του περιβάλλοντος με αφορμή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Μιλάω φυσικά για την νομοθετική προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του αιγιαλού, την επέκταση των γκολφ μέσα στα δάση, την ανάπτυξη Βιομηχανικής Κλίμακας Αιολικών σε κάθε βουνοκορφή, τις Εξορύξεις μέσα στις Natura και τις θαλάσσιες έρευνες για υδρογονάνθρακες. Αυτά δεν είναι τυχαία. Ενώ ο Τουρισμός είναι πολυπαινεμένος βασικός πυλώνας της χώρας, παραδοσιακά η εκάστοτε κυβέρνηση εσκεμμένα διορίζει Υπουργούς άσχετους με το θέμα, και ενίοτε καταργεί το υπουργείο, υποβαθμίζει τον ΕΟΤ, προσθαφαιρεί αρμοδιότητες από άλλα αενάως μετονομαζόμενα υπουργεία. Ως αποτέλεσμα έχουν προκύψει ιδιωτικοί φορείς άσκησης τουριστικής πολιτικής όπως ο ΣΕΤΕ και η Marketing Greece που δεν πολυμιλάν για το περιβάλλον.
Όσον αφορά στο πρασίνισμα των τουριστικών υπηρεσιών, δεν πρέπει να επαναπλαστικοποιηθεί το πρωινό στα ξενοδοχεία με τα άθλια πλαστικά μαρμελαδάκια ούτε να γυρίσουμε στους ποταμούς χλωρίνης για τον καθαρισμό. Αντίθετα, είναι χρυσή ευκαιρία να γλυτώσουμε από τα ενεργοβόρα κλιματιστικά να μειωθεί η σπατάλη φαγητού που ονομάζεται μπουφές και να μειωθεί ο ημερήσιος καθαρισμός των δωματίων. Και φυσικά να δημιουργηθεί επιτέλους αξιοπρεπής υποδομή υγείας για τουρίστες και κατοίκους. Παγκοσμίως διάσημοι ελληνικοί τουριστικοί προορισμοί είναι στο έλεος του καιρού όσον αφορά την ιατρική βοήθεια. Το Λιμενικό “θα” παραλάβει επιτέλους 6 πλωτά ασθενοφόρα για όλα τα μικρά νησιά, κάτι είναι κι αυτό αλλά ανεπαρκές.
Ανεργία: Αυτό όμως που απασχολεί περισσότερο τους εργαζόμενους είναι το φάσμα της Ανεργίας, η οποία μπορεί να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις αν ανοίξουν μόνο τα μισά καταλύματα, ή τμήματα αυτών. Η παράταση επιδόματος ανεργίας στους εποχιακά εργαζόμενους (περίπου 120,000) δόθηκε από την Κυβέρνηση μόνο μέχρι το Σεπτέμβριο του 2020 αντί μέχρι τον Απρίλιο του 2021 που ήταν το αίτημα του τουριστικού κλάδου. Θετική εξαγγελία η ανακοίνωση ίδρυσης σχολής ξεναγών στη Ρόδο Και πάλι, σε χώρα με τόση ανεργία η τόση μικρή ετήσια παραγωγή ξεναγών είναι ανεξήγητη.
Εσωτερικός & Κοινωνικός Τουρισμός: Η έξυπνη, οικονομική και κοινωνικά δίκαιη λύση για την φετινή σεζόν ήταν προφανής μια μαζική επέκταση του προγράμματος Κοινωνικού Τουρισμού. Η κυβέρνηση υπόσχεται τριπλασιασμό του προγράμματος αλλά δεν συγκρίνεται με της Ιταλίας όπου το κάθε άτομο που θα επιλέξει εγχώριο προορισμό θα επιδοτηθεί με 500 ευρώ. ή της Σλοβενίας όπου θα μοιραστούν κουπόνια εσωτερικού τουρισμού αξίας 300 εκατομμυρίων περίπου, δηλαδή 10 φορές πάνω από την αξία του προγράμματος της Ελλάδας.
Η στήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων είναι ανεπαρκής ειδικά για τις πολλές ατομικές επιχειρήσεις. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων διαμαρτύρεται ότι “δεν θα επιδοτηθούν οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων, ενώ δεν μειώθηκε και ο ΦΠΑ στη διαμονή” . Στο μεταξύ τα χρηματοδοτικά εργαλεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση καθυστερούν.
Υπάρχει λοιπόν μεγάλη έλλειψη ρευστότητας στις τουριστικές επιχειρήσεις ενώ αρκετοί tour operators ζητούν πίσω τις προκαταβολές. Απαιτούνται ευνοϊκά δάνεια και αναβολή πληρωμής υποχρεώσεων προς το Δημόσιο αλλά και τις Τράπεζες. Η περίφημη μείωση του ΦΠΑ τελικά περιορίσθηκε στον καφέ, τα μη-αλκοολούχα ποτά και τις μεταφορές. Δεν καταργήθηκε ούτε το τέλος διανυκτέρευσης, ούτε η προκαταβολή φόρου.
Η στήριξη πρέπει φυσικά να έχει όρια και ποιοτικά και περιβαλλοντικά κριτήρια ώστε να μην οδηγεί τελικά σε καινούργιες μειώσεις στις συντάξεις και νέους φόρους επί δικαίων και αδίκων. Κάποιες παρωχημένες μονάδες σε κορεσμένες περιοχές ας κλείσουν στο κάτω κάτω αντί να σωθούν με το ζόρι, αλλά φυσικά πρέπει να στηριχθούν οι εργαζόμενοί τους.
Πρωτόκολλα & Χρονοδιαγράμματα – Το χρονοδιάγραμμα του ανοίγματος του τουρισμού κάνει διαχωρισμούς τύπων καταλυμάτων (τα εποχιακά ανοίγουν για κάποιο λόγο 2 εβδομάδες μετά τα 12μηνης λειτουργίας) και των αεροδρομίων (της Αθήνας και της Θεσ/νίκης ανοίγουν 2 εβδομάδες πριν από τα περιφερειακά, γιατί;)
Τα υγειονομικά πρωτόκολλα για τα καταλύματα καθυστέρησαν να ανακοινωθούν και αφορούν μόνο στα καταλύματα άνω των 50 δωματίων, ενώ είναι ασαφές ποιος φορέας θα προφτάσει να) ελέγξει την εφαρμογή τους. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη/σύσταση για οικολογικού τύπου προϊόντα και εξοπλισμό καθαρισμού. Θα έπρεπε επίσης να είναι ήδη γνωστό ποιες χώρες θα είναι στην ‘καλή λίστα’ ανοίγματος οδικών συνόρων και πτήσεων στις 15 Ιουνίου, κακό για τις επιχειρήσεις που έχουν προκρατήσεις.
Η παράταση της σχολικής χρονιάς μέχρι 26 Ιουνίου και η πιθανή επανέναρξη νωρίτερα το Σεπτέμβριο ενδεχομένως περιπλέκει την κατάσταση για οικογένειες που δουλεύουν στον Τουρισμό.
Ακτοπλοία: σίγουρα χρειάζεται δημόσια στήριξη, τουλάχιστον τον Ιούνιο.
Αεροδρόμια & Αεροπορικές: Ερωτηματικά προκαλεί η πλήρης απουσία τεστ για κορωναϊό στα αεροδρόμια. Όπως επίσης το ότι υπάρχουν μισές πληρότητες σε σχολεία, ΚΤΕΛ, τουριστικά λεωφορεία και καράβια, αλλά τελικά όχι στα αεροπλάνα. Δεν αποκλείεται και εγχώριες αεροπορικές να αντιμετωπίσουν υπαρξιακά προβλήματα όπως η Lufthansa η Easyjet και άλλες. (η Lufthansa, αν και δέχεται απειλές από τη Ryanair για τις κρατικές ενισχύσεις, αναγκάστηκε να δεχθεί βοήθεια 5,7 δις και να παραχωρήσει 20% των μετοχών της στο Γερμανικό Δημόσιο και η EasyJet προσπαθεί εναγωνίως να ακυρώσει παραγγελία μαμούθ στην Airbus και η μεγαλύτερη αεροπορική της Λατινικής Αμερικής LATAM κήρυξε πτώχευση χτες, ενώ και η Boeing έχει ανακοινώσει εθελούσια έξοδο 2,500.)
Προσφυγικό: Ένα νέο κύμα πανδημίας αλλά και ανακατεύθυνση των προσφυγικών ροών από την Τουρκία πάλι προς τον Έβρο το Σεπτέμβριο μπορεί να σηματοδοτήσει μεταξύ άλλων την πρόωρη λήξη της ήδη μικρής φετινής τουριστικής σεζόν.
Βραχυχρόνια Μίσθωση: Είναι ασαφές αν η Οικονομία Διαμοιρασμού/Βραχυχρόνια μίσθωση θα πληγεί λιγότερο από την πανδημία. Είναι ευκαιρία ίσως για τόνωση του αρχικού δημοκρατικού χαρακτήρα της οικονoμίας διαμοιρασμού με περιορισμό στη δραστηριοποίηση σε φυσικά πρόσωπα και μέχρι 2 ακίνητα.
– Τέλος, Μερικές πράσινες προτάσεις επιγραμματικά – μπορούμε να τις αναπτύξουμε στη συνέχεια:
1) Γρήγορα Νυχτερινά Τρένα Από Ευρώπη: Τώρα χρειάζονται 3 νύχτες περίπου για να φτάσει κάποιος τουρίστας από τις βασικές αγορές Αγγλία – Γερμανία στην Ελλάδα. Ενώ μόλις 9 ώρες από Γερμανία για Κροατία. Η Κροατία ήδη υποδέχθηκε 10,000 Τουρίστες από Γερμανία το περασμένο Σ/Κ. Κάπου 25 εκατομμύρια δολάρια ανα χλμ χρειάζονται ανά για τα πολύ γρήγορα τρένα maglev. Αλλά και ένα σχετικά γρήγορο τρένο, ίσως τεχνολογίας Pendolino ή Tilting trains, (αυτά που γέρνουν στις στροφές για μεγαλύτερη ταχύτητα) άνω των 200 χλμ την ώρα θα έφερνε Βενετία, Βιέννη και Μόναχο σε απόσταση 1 νυχτερινής διαδρομής μέσω πρώην Γιουγκοσλαβίας.
2) Μετατροπή πτωχευμένων ξενοδοχείων σε σχολές τουρισμού και κλινικές – αποκέντρωση παιδείας και υγείας, χώρους πολιτισμού, μουσεία, βιβλιοθήκες, γραφεία, βιοτεχνίες και διαμερίσματα που θα παρέχονται από το δήμο πχ για μετακλητούς δασκάλους – για να μην κοιμούνται στις παραλίες.
3) Κίνητρα για περιβαλλοντικές βελτιώσεις στον τρόπο λειτουργίας αλλά και τις υποδομές των ξενοδοχείων και για οικοπιστοποίηση. Παραδείγματα: 1. Εγκατάσταση Τεχνολογίας Εξοικονόμησης Ενέργειας (συσκευές, φωτισμός, θέρμανση, ψύξη) 2. Ανακύκλωση και Επαναχρησιμοποίηση – Upcycling (από λεκιασμένα τραπεζομάντηλα μπορεί να γίνουν πετσέτες και ποδιές μαγείρων, από παλιά σεντόνια μπορούν να φτιαχτούν σάκοι απλύτων 3. Ενθάρρυνση των Πελατών να γίνουν Πράσινοι – Ενημερωτικές κάρτες, κάδοι ανακύκλωσης σε κάθε δωμάτιο, ποδήλατα 4. Κομποστοποίηση των υπολειμμάτων φαγητού – παραγωγή κομπόστ για τους κήπους του ξενοδοχείου, ακόμα και βιοαερίου για την κουζίνα 5. Εξοικονόμηση νερού. Νέα πλυντήρια χαμηλής κατανάλωσης. Ψύκτες για τους πελάτες για να μην αγοράζουν πλαστικά μπουκάλια για το δωμάτιο. 6. Φύτεμα λαχανόκηπων αντί για επέκταση χώρου πισίνας. 7. Διασύνδεση με τοπικές επιχειρήσεις 8. Εγκατάσταση ΑΠΕ σε κάθε ταράτσα και πλαϊνό τοίχο ξενοδοχείου και μπανγκαλόου, αντί στις βουνοκορφές.
4) Δημιουργία δομών υγείας και νοσοκομειακή κάλυψη όλων των νησιωτικών τουριστικών προορισμών, πολλοί από τους οποίους ήταν στο έλεος του καιρού. Ο υποχρεωτικός ορισμός συνεργαζόμενου γιατρού με κάθε κατάλυμα είναι ένα θετικό μέτρο το οποίο ίσως πρέπει να μονιμοποιηθεί.
5) Δημιουργία ποδηλατόδρομων σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς και χαμηλή χρέωση για ενοικιαζόμενα ποδήλατα/ ηλεκτρικά ποδήλατα.
6) Κίνητρα απόσυρσης και αντικατάστασης τουριστικών λεωφορείων και τουριστικών σκαφών/ημερόπλοιων με αντίστοιχα ηλεκτρικά/υβριδικά.
7) Μετεκπαίδευση ανέργων του τουρισμού στην βιολογική γεωργία, υγιεινή διατροφή, παραγωγή & τυποποίηση παραδοσιακών προϊόντων.
8) Περιβαλλοντικό τέλος άφιξης με αεροπλάνο και αυτοκινούμενο αυτοκίνητο, χρήση εισπράξεων για επιδότηση τρένων και πλοίων.
9) Κίνητρα για τη χρήση τοπικών βιολογικών προϊόντων σε ξενοδοχεία/εστίαση.
10) Στήριξη δημιουργίας εγχώριων πλατφορμών κρατήσεων, ει δυνατόν με συμμετοχή των δήμων, για περιορισμό του ολιγοπωλίου πολυεθνικών.
11) Σοβαρά κίνητρα για περιβαλλοντική αναβάθμιση υπαρχόντων μονάδων.
12) Σοβαρά κίνητρα για αλλαγή χρήσης παλαιών μονάδων για κοινωφελείς σκοπούς.
13) Χρήση πτωχευμένων ξενοδοχείων για προσωρινή φιλοξενία μεταναστών.
14) Να αδειοδοτούνται εφεξής μόνο νέες τουριστικές μονάδες που πληρούν εξ’αρχής τα κριτήρια του Ευρωπαϊκού σήματος Ecolabel.
15) Κάθε νέα μονάδα να παράγει μέρος έστω της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται με ανανεώσιμες πηγές.
16) Καθιέρωση τοπικών σχολών ξεναγών και συνοδών σε δήμους ή έστω μεγάλες πόλεις με εξειδίκευση στην τοπική παράδοση, ιστορία, περιβάλλον, οικονομία.
17) Κίνητρα για τουρισμό προσβάσιμο σε άτομα με κινητικές δυσκολίες (πρόγραμμα Extra Milers από Ιούνιο).
